مخلوط کردن رزین و هاردنر یک مرحله کلیدی در هر پروژه رزینی به شمار می‌رود و در صورتیکه به درستی اجرا نشود می‌تواند مشکلات جدی به وجود آورد. جهت پیشگیری از بروز مشکلات در ادامه، دستورالعمل ترکیب رزین و هاردنر را به صورت چهار مرحله ساده برای شما تشریح خواهیم نمود تا از موفقیت پروژه خود مطابق برنامه‌ریزی‌های انجام شده اطمینان حاصل نمایید.
مرحله اول: نوع و سیستم پخت رزین مصرفی خود را بشناسید.
همه پروژه ها یکسان نیستند. بنابراین قبل از اینکه شروع به اندازه‌گیری و ترکیب رزین و هاردنر کنید، ابتدا نوع رزین مصرفی خود را متناسب با خواص مورد نیاز پروژه مشخص نمایید. به طور کلی استفاده از سه نوع رزین: اپوکسی، پلی استر و فنولی در صنعت متداول است و مهم است مصرف کننده در خصوص تفاوت‌های سیستم پخت و ترکیب هر یک از سه نوع آگاه باشد.
در این مقاله تمرکز ما بر روی رزین اپوکسی و اختلاط رزین و هاردنر برای گریدهای مختلف این رزین است.
سیستم پخت رزین اپوکسی:
سیستم پخت رزین اپوکسی شامل یک پک دو جزئی از رزین و هاردنر می‌شود. با توجه به تنوع عملکرد و خواص مورد انتظار صنایع مختلف، هر یک از این دو جزء در انواع ساختارهای شیمیایی فرموله می‌شوند و گریدهای مختلف رزین اپوکسی را به وجود می‌آورند. هر یک از این گریدها نسبت اختلاط و راهنمای پخت اختصاصی خود را دارند. به عنوان مثال در برخی فرمولاسیون‌ها واکنش پخت در دمای محیط رخ می‌دهد (رزین پخت محیطی) و در دیگر موارد شروع فرآیند پخت مستلزم اعمال گرمای یکنواخت خارجی است (رزین دما پخت).
لذا مهم است خرید رزین و هاردنر اپوکسی را از یک شرکت مشخص و واحد انجام دهید و به نسبت اختلاط و راهنمای پخت ارائه شده از سوی آن مجموعه توجه کنید.
چه مقدار رزین را با چه مقدار هاردنر ترکیب کنیم؟
در ترکیب رزین اپوکسی و هاردنر دقت در نسبت اختلاط دو جزء بسیار مهم است. در جدول زیر لیستی از کد های رزین اپوکسی ایران کامپوزیت کاویان را برحسب کاربرد، خواص و نسبت اختلاط رزین و هاردنر لیست کرده‌ایم:
| خواص | کاربرد | کد رزین |
| رزین اپوکسی مصرفی در ساخت قطعات کامپوزیتی (Laminating) | ||
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 10 (B) | تقویت سازه و مقاوم سازی | LR 202 |
| Pot life (25°C-50gr): 40 min ویسکوزیته مخلوط رزین و هاردنر (C° 25): نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 20 (B) |
برای کاربردهای عمومی و ساخت قطعات تا حدودی حساس مثل پرنده‌های بدون سرنشین، تیوب و تانک‌های GRP، قطعات خودرو و قالب کامپوزیتی و برای فرآیند لایه‌گذاری، فایبرگلس و FRP | LR 620(S) |
| LR 620(M) | ||
| LR 620(F) | ||
| Pot life (25°C-50gr): 75 min ویسکوزیته مخلوط رزین و هاردنر (C° 25): نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 20 (B) |
ساخت قطعات هوایی و دریایی و برای فرآیند VIP | LR 625 |
| Pot life (25°C-50gr): 60 min ویسکوزیته مخلوط رزین و هاردنر (C° 25): نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 30 (B) |
برای ساخت قطعاتی با مقاومت مکانیکی و حرارتی بالا بین رزینهای پخت محیطی، کد LR630 که معادل رزین LV5052 هانسمن شناخته می‌شود مخصوص لمینت ارائه می‌شود. این رزین غالبا در صنایع هوایی، نظامی و قطعه‌سازی قطعات بزرگی که قابلیت پست کیور ندارد، استفاده می‌شود. | LR 630 |
| Pot life (25°C-50gr): 60 min ویسکوزیته مخلوط رزین و هاردنر (C° 25): نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 30 (B) |
برای ساخت قطعاتی با مقاومت مکانیکی و حرارتی بالا بین رزینهای پخت محیطی، کد LR630 که معادل رزین LV5052 هانسمن شناخته می‌شود مخصوص لمینت ارائه می‌شود. این رزین غالبا در صنایع هوایی، نظامی و قطعه‌سازی قطعات بزرگی که قابلیت پست کیور ندارد، استفاده می‌شود. | LR 690 |
| رزینهای اپوکسی هنری (Casting Resin/ Art Resin) | ||
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 50 (B) | در ساخت زیورآلات و کاربردهای هنری چون ساخت: ظروف رزینی، میزهای رزینی، نقاشی‌های حجمی و تابلوهای رزینی و… استفاده می‌شوند. | CR 206 |
| CR 207 | ||
| CR 209 | ||
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 20 (B) | رزینهای الکتریکی: به عنوان رزینهای دفنی و آب‌بندی قطعات الکتریکی، رزینهای سیم پیچ، رزینهای عایق الکتریکی و رسانای حرارتی استفاده می‌شوند. | ER 420 |
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 20 (B) | ER 421 | |
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 20 (B) | ER 422 | |
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 10 (B) | ER 424 | |
| نسبت وزنی اختلاط : 100(A) – 10 (B) | ER 440 | |
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 10 (B) | ER 441 | |
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 85 (B) | ER 442 | |
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 20 (B) | رزین سنگ نما | SR 920 |
| نسبت وزنی اختلاط: 100(A) – 25 (B) | SR 925 | |
اگر هاردنر بیشتری استفاده کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟
استفاده بیشتر هاردنر می‌تواند یک اشتباه سهوی باشد اما این اتفاق معمولا یک اشتباه رایج میان کسانی است که قبل از استفاده از رزین اپوکسی تجربه کار با رزین پلی استر را داشته‌اند. استفاده از هاردنر بیش از اندازه مشخص شده نه تنها موجب افزایش سرعت پخت نشده بلکه می‌تواند منجر به ناهمگونی پخت، ایجاد لکه‌های سفید رنگ در سطح و کاهش خواص مکانیکی محصول نهایی شود.
جهت کاهش زمان پخت و سخت شدن رزین اپوکسی توصیه ما به شما این است که پس از اختلاط رزین و هاردنر و اعمال آن بر روی سطح مورد نظر دمای محیط عمل‌آوری مخلوط رزین را بالا ببرید.
مرحله دوم: تجهیزات ایمنی و ابزار مناسب خود را آماده کنید
جهت اختلاط رزین اپوکسی در مقیاس کوچک توصیه ما استفاده از چوب بستنی یا لیسک است اما در صورتیکه حجم مورد اختلاط زیاد باشد جهت اطمینان از اختلاط یکنواخت رزین و هاردنر می‌توان از همزن‌های صنعتی با دور همزن پایین استفاده کرد.
همانطور که اشاره شده است استفاده از وسایل ایمنی چون عینک ایمنی، ماسک و دستکش لاتکس جهت محافظت از شما در برابر رزین اپوکسی ضروری است. در صورتیکه به طور سهوی رزین با پوست شما تماس پیدا کرد یا روی پوست و ابزار شما خشک شد، نگران نباشید! می‌توانید با مطالعه مقاله “روش‌های پاک کردن رزین اپوکسی از سطوح مختلف” اقدام به حذف و پاکسازی نمایید.
مرحله سوم: اندازه‌گیری مقدار رزین و هاردنر
نسبت اختلاط به یکی از دو صورت وزنی یا حجمی ارائه می‌شود و باید حتما این موضوع را با شرکت سازنده رزین چک بفرمایید. چرا که نسبت اختلاط یک رزین به صورت وزنی و حجمی غالبا متفاوت است و فقط در صورتیکه چگالی رزین و هاردنر یکسان باشد این نسبت در هر دو حالت (وزنی و حجمی) برابر خواهد بود.
اندازه گیری نسبت اختلاط وزنی رزین و هاردنر:
جهت اندازه‌گیری مقدار رزین و هاردنر در این روش شما به یک ترازوی دیجیتال با حداقل دقت یک دهم نیاز دارید. لازم به ذکر است که نسبت اختلاط رزینهای اپوکسی ایران کامپوزیت کاویان نیز به صورت وزنی ارائه شده است. به عنوان مثال در کد CR 209 با نسبت اختلاط Part A=100/Part B=50 به ازای مصرف 100 گرم رزین، 50 گرم هاردنر مورد نیاز است.
اندازه گیری نسبت اختلاط حجمی رزین و هاردنر:
در صورتیکه نسبت اختلاط رزین و هاردنر به صورت حجمی باشد شما می‌توانید از ظروف مدرج با واحدهای cc یا mL استفاده کنید. در این روش برای یک رزین با نسبت اختلاط رزین به هاردنر 2:1 شما می توانید 20 (CC/mL) رزین را با 10 (CC/mL) هاردنر مخلوط کنید.
مرحله چهارم: چگونگی مخلوط کردن رزین و هاردنر
متناسب با حجم کار خود وزن مخلوط نهایی را پیش‌بینی کنید و بر اساس نسبت اختلاط مشخص شده به مقدار لازم رزین و هاردنر را اندازه‌گیری کنید.
با استفاده از چوب بستنی یا همزن به صورت دورانی 3 تا 5 دقیقه به آرامی مخلوط رزین و هاردنر را هم بزنید. در این مرحله تا حد امکان همزن را از مخلوط رزین خارج و داخل نکنید. چرا که افزایش سرعت اختلاط یا ورود و خروج همزن باعث ایجاد حباب‌های ناخواسته در مخلوط شما می‌شود.
به یاد داشته باشید که اغلب مواد زیادی به کناره‌های ظرف همزن و حتی چوب همزن می‌چسبد لذا سعی کنید در حین مخلوط کردن، مواد دیواره و کف ظرف را به سمت مرکز بکشانید و مخلوط کنید. مهم است تمامی قسمت های رزین به صورت یکنواخت مخلوط شود، در غیر اینصورت شاهد پخت غیر یکنواخت و کاهش خواص محصول نهایی خواهیم بود.
از 35 تا 45 دقیقه بعدی استفاده کنید (توجه داشته باشید که زمان کار بستگی به رزین اپوکسی خاصی دارد که با آن کار می‌کنید) تا رزین را روی سطح انتخابی خود یا داخل قالب پخش کنید و به کمک تفنگ حرارتی حباب‌ها را بردارید. این بازه زمانی فرصت کار شما قبل از شروع پخت و غلیظ شدن مخلوط است.